Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) lanceerde vorige week de actie #PlekVrij. Wie thuis een plaats over heeft, kan zich aanmelden om gevluchte Oekraïners op te vangen. — Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) lanceerde vorige week de actie #PlekVrij. Wie thuis een plaats over heeft, kan zich aanmelden om gevluchte Oekraïners op te vangen. © rv

#HELPOEKRAÏNE. Ik heb plaats genoeg en wil graag vluchtelingen opvangen. Wat nu?

De solidariteit met Oekraïense vluchtelingen is bijzonder groot. Duizenden Belgen zien het zitten om hen tijdelijk thuis op te vangen, al zitten veel van die gezinnen ook nog met vragen. Tot wanneer zouden ze blijven? Wat met de administratie? En komt de overheid tussen in de extra kosten voor water en gas? Een overzicht.

Tom Antonissen 08-03-22, 08:30 Laatste update: 08-03-22, 08:40

Lees alles over het conflict in Oekraïne in ons dossier.

Hoelang zal ik de vluchtelingen kunnen opvangen? Vanaf wanneer neemt de overheid het over?

In de eerste plaats kan je zelf bij de gemeente aangeven hoelang je iemand in huis kan nemen. Maar volgens het kabinet van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) – die de solidariteitsactie op gang trapte – is het moeilijk te zeggen tot wanneer de crisisopvang nodig zal blijven. “Bedoeling is om de eerste nood op deze manier te ledigen en mensen dan een permanente verblijfsplaats te geven”, klinkt het. Daarna wil de regering hen de weg wijzen naar de reguliere huizenmarkt.

Ik heb me opgegeven om iemand in huis te halen. Wanneer weet ik wie dat wordt en hoe stand-by moet ik zijn?

Dat is moeilijk te zeggen. Nadat Oekraïners zich in het nationaal registratiecentrum in Brussel hebben aangemeld, neemt Fedasil (het federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers) de coördinatie op zich. Zij zorgen voor een verspreiding naar de steden en gemeenten die voor hen plaats vrijmaken. Als daar de collectieve opvang uit haar voegen barst, kan het zijn dat je de dag zelf nog een telefoontje krijgt met de vraag of er mensen bij je terechtkunnen. Dat kan van dag tot dag verschillen.

Iemand extra in huis betekent ook een hoger elektriciteits- en waterverbruik. Komt de overheid daarin tussen?

Neen. Vlaanderen voorziet voor de steden en gemeenten wel 1.000 euro per plaats die ze hebben, maar particulieren komen niet in aanmerking voor extra steun.

Wat met werk en onderwijs? Kunnen ze meteen beginnen te werken? En kan ik kinderen meesturen naar de school van mijn eigen kroost?

In principe wel. De Europese Unie heeft een systeem geactiveerd waarbij Oekraïense vluchtelingen automatisch minstens een jaar bescherming kunnen krijgen, zonder dat ze daarvoor asiel moeten aanvragen. Door dat statuut van tijdelijke bescherming hebben ze toegang tot alle rechten van een vreemdeling in wettig verblijf. Of anders gezegd: volwassenen kunnen gewoon gaan werken, kinderen kunnen gewoon naar school.

Welke administratie moet ik in orde brengen als ik Oekraïners onderdak biedt?

Niks specifieks. Lokale besturen kunnen ervoor kiezen om gastgezinnen een vrijwilligersovereenkomst te laten ondertekenen, maar zijn daar niet toe verplicht. Voor de Oekraïners zelf zit dat anders: door hun statuut van tijdelijke bescherming moeten ze zich wel verplicht aansluiten bij de ziekteverzekering.

Als ik thuis verschillende vluchtelingen wil opvangen, is de kans dan groot dat ze elkaar ook kennen?

Dat hangt ervan af. Fedasil houdt bij de verdeling van vluchtelingen in steden en gemeenten zo veel mogelijk rekening met de voorkeuren van zowel de Oekraïners als het gastgezin. Of dat ook altijd zal lukken, is op dit moment nog moeilijk te zeggen.

Zal er psychologische begeleiding voorzien zijn voor de Oekraïners? Of voor mij, als ik dat wil?

Niet automatisch. Maar eens Oekraïense vluchtelingen geregistreerd zijn en dus tijdelijke bescherming hebben, krijgen ze wel toegang tot de maatschappelijke dienstverlening. Ook voor wie zijn deuren openzet, is er naast de al bestaande instanties geen specifieke hulplijn voorzien.

Wat als ik er tijdens de opvang mee wil ophouden? Kan dat meteen, en waar kunnen die mensen dan naartoe?

“Het opvangen van mensen is bijzonder nobel, maar niet altijd even evident”, klinkt het op het kabinet van Mahdi. Een vervroegd vertrek behoort dus altijd tot de opties. Zowel het gastgezin als de Oekraïense vluchteling(en) kunnen daarvoor het initiatief nemen. Het enige wat ze daarvoor moeten doen, is het lokaal bestuur contacteren. Het is vervolgens de stad of de gemeente die een oplossing moet zoeken.

Lees ook: ONZE OPINIE. Misschien levert de opvang van Oekraïners ook wel iets op: een structureler asielbeleid in Europa (+)

Zo beschermt Poetin zichzelf: 24/7 omringd door zijn ‘musketiers’, voorproevers en gigantische atoombunker onder Moskou (+)

REPORTAGE. Correspondent Jan Hunin verkent Kiev en ontmoet vrijwilliger Aleksej (35): “Vluchten? Dat kan je niet maken in land met leuze ‘Glorie aan Oekraïne” (+)