Grammatica herbekeken: dit staat in de nieuwe versie van de ANS

De ANS, de grote maatstaf voor de Nederlandse grammatica, is voor het eerst in 24 jaar aangepast. Het referentiewerk werd in 1984 gepubliceerd en werd enkel in 1997 al eens aangepast. Belangrijk om te benadrukken is wel dat de ANS vooral de bestaande grammatica beschrijft zoals ze in schrijf- en spreektaal wordt gebruikt, en niet voorschrijft hoe de grammatica gebruikt moét worden.

Je kan bijvoorbeeld zeggen dat ‘Jan groter is als Marc’ in plaats van ‘Jan is groter dan Marc’, al benadrukt de ANS dat “het voegwoord als in deze functie niet voor alle taalgebruikers aanvaardbaar is”. “In de praktijk komen beide varianten al heel erg lang voor”, zei linguïst Timothy Colleman (UGent) in ‘Nieuwe Feiten’ op Radio 1. “Taalkundig gezien kan je dan ook niet zeggen dat het ene beter is dan het andere.”

Nog een regel die is herbekeken: de dubbele negatie. Een zin als ‘Hij heeft nooit geen geld’ werd bijvoorbeeld vroeger als fout beschouwd, omdat je met ‘nooit’ en ‘geen’ een dubbele negatie kreeg. Nu kunnen in spreektaal dus zowel ‘Hij heeft nooit geld’ als ‘Hij heeft nooit geen geld’ gebruikt worden volgens de ANS. “Dubbele ontkenningen gelden als zeer informeel en passen niet in verzorgde schrijftaal”, benadrukt de ANS nog.

Het bijwoord. “De traditionele grammaticale regel zegt dat je bijwoorden nooit mag verbuigen”, vertelt Colleman. Een heel grote neus, dus. “Maar in de praktijk hoor je al eeuwen ‘een hele grote neus’. Daar is niets verkeerd mee.” Je kan sommige bijwoorden dus wel verbuigen, maar dat geldt niet voor alle bijwoorden. ‘Een erge leuke man’ in plaats van ‘een erg leuke man’ blijft nog altijd fout.

Ook het onderscheid tussen ‘hen’ en ‘hun’ vervaagt, stelt de ANS vast. Vroeger werd enkel een zin als ‘Ik heb hun een boek gegeven’ als correct beschouwd, maar je kan ook zeggen: ‘Ik heb hen een boek gegeven’. “In de spreektaal heeft vrijwel nooit iemand zich aan die regel gehouden. Dan kunnen de regels zeker wat soepeler”, aldus Colleman.

Alle regels vind je op de website van de Algemene Nederlandse Spraakkunst.