Even terugspoelen naar 2014. Bij de overheveling van de bevoegdheid dierenwelzijn van federaal niveau naar Vlaanderen besliste Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) toen om het ritueel slachten op tijdelijke slachtvloeren vanaf 2015 te verbieden. Moslims konden sindsdien enkel nog rituele slachtingen uitvoeren in de erkende slachthuizen.

De beslissing van de minister werd juridisch aangevochten. Verschillende moslimorganisaties en koepelorganisaties van moskeeën trokken naar de rechter. Volgens hen vormde de verplichting namelijk een inperking van hun godsdienstvrijheid. De Belgische rechter legde de kwestie voor aan het Europees Hof van Justitie.

Dat Hof oordeelt nu dat de beslissing om enkel nog onverdoofde slachtingen toe te laten in erkende slachthuizen niet strijdig is met de vrijheid van godsdienst. Meer zelfs, door het verbod op rituele slachtingen op tijdelijke slachtvloeren heeft de Vlaamse overheid rekening gehouden met de essentiële Europese regels rond dierenwelzijn.

"Deze verplichting is niet in strijd met de vrijheid van godsdienst aangezien er uitsluitend wordt beoogd het vrij verrichten van rituele slachtingen te organiseren en hiervoor een technisch kader te scheppen, en daarbij rekening te houden met de essentiële voorschriften op het gebied van bescherming van het dierenwelzijn en de gezondheid van consumenten van dierlijk vlees", zo staat te lezen in een persbericht van het Hof van Justitie.

Daarmee volgt het Hof van Justitie het advies dat de advocaat-generaal eind november 2017 had geformuleerd.

De uitspraak is een overwinning voor Vlaams minister Weyts. Hij reageert dan ook tevreden op de uitspraak die hij "terecht en logisch" noemt. "Dit debat ging voor mij altijd over dierenwelzijn en nooit over godsdienst. De strijd tegen dierenleed staat los van ideologische overtuiging of geloof. We hebben als beschaafde samenleving gewoon de verdomde plicht om vermijdbaar dierenleed ook effectief te vermijden", aldus Weyts in een reactie aan Belga.

Volgens Weyts heeft hij zich "niet laten intimideren door de juridische kruistocht". Vlaanderen heeft intussen trouwens beslist een stapje verder te gaan en een totaalverbod op onverdoofd slachten in te voeren. Dat verbod gaat in vanaf 1 januari 2019. Vanaf dan zullen er in Vlaanderen enkel nog dieren ritueel geslacht mogen worden na een omkeerbare verdovingstechniek zoals elektronarcose. Ook die maatregel wordt juridisch betwist.

Over de plannen voor dat totaalverbod op onverdoofd slachten zegt het EU-Hof vandaag niets in zijn uitspraak. Alleen herhaalt het Hof wel dat rituele slachtingen op zich onder het begrip 'religieuze rite' vallen en dat die slachtingen op die manier wél onder de Europees gewaarborgde godsdienstvrijheid vallen. Eerder bleek uit een advies van de Raad van State ook al dat een algemeen verbod op het onverdoofd slachten zou kunnen botsen met het recht op godsdienstvrijheid.

Toch hoopt minister Weyts dat de uitspraak van het Hof vandaag "een keerpunt" wordt. "Ik doe een oproep aan iedereen, in het bijzonder aan de vertegenwoordigers van de islamitische en joodse gemeenschap, om de juridische achterhoedegevechten nu stop te zetten. Er is nu een geweldige kans voor de religieuze gemeenschappen om mee de schouders te zetten onder de brede maatschappelijke tendens die streeft naar minder dierenleed", klinkt het. 

 "Voor mij is het een mooie dag", reageert Michel Vandenbosch van Gaia op het arrest van het Europees Hof van Justitie. Vandenbosch zegt optimistisch gestemd te zijn over twee andere zaken voor het Grondwettelijk Hof. 

De Gaia-voorzitter woonde de zitting van het Hof in Luxemburg bij. "Ik wou erbij zijn om het arrest persoonlijk uit de mond van de Europese rechters te horen", reageert hij vanuit Luxemburg. "Het Hof is duidelijk, daar valt geen speld tussen te krijgen: de Europese slachtverordening van 2009 schendt de vrijheid van religie niet. Het was, het is en het blijft verboden om onverdoofd te slachten op tijdelijke slachtvloeren."

"Dit stemt ons hoopvol voor die twee zaken voor het Grondwettelijk Hof", zegt hij. "Die wetten tegen onverdoofd slachten zijn unaniem en democratisch gestemd, zoals het hoort. We leven niet in een theocratie waar het de religies zijn die bepalen hoe de wetten van het land eruit zien."

De Coördinatieraad van Islamitische Instellingen van België leidt uit het arrest af dat onverdoofd slachten toch mogelijk is op tijdelijke slachtvloeren. Dat is exact de tegenovergestelde conclusie van die van minister Weyts. "Wat de tijdelijke slachtvloeren betreft, aanvaardt het Europees Hof van Justitie dat deze slachtvloeren, mits de nodige investeringen, tijdens het Offerfeest kunnen worden omgevormd tot tijdelijke slachthuizen", klinkt het in een perscommuniqué van de Coördinatieraad.

De redenering is als volgt: als de tijdelijke slachtvloeren erkend worden en voldoen aan de Europese regels voor slachthuizen, kunnen ze toch gebruikt worden voor onverdoofd slachten. Stefaan van der Jeught, persvoorlichter van het Hof van Justitie, legt uit dat een erkend slachthuis aan verschillende voorwaarden moet voldoen. In principe gaat het dan om permanente slachthuizen. Met andere woorden: de slachthuizen waar bijvoorbeeld het vlees in de supermarkt vandaan komt. "De vraag is of een tijdelijk slachthuis daaraan kan voldoen", zegt Van der Jeught.

Er is geen beroep mogelijk tegen het arrest van het Europees Hof van Justitie. Bovendien is de uitspraak bindend voor de hele Europese Unie.