Deze boetes riskeer je bij zwartrijden op bus, tram of trein

Eerst en vooral: een geldig vervoersbewijs voor de bus of tram moet je volgens de regels al op zak hebben vóór je opstapt, net om te vermijden dat mensen pas een sms sturen of hun ticketje pas ontwaarden als ze een controleur zien. Een ticketje, of het nu een papieren of een sms-ticket is, blijft een uur geldig.

De Lijn kent drie types overtredingen, waarvan de ernst het bedrag van de boete bepaalt. De boetes verhogen ook bij meerdere inbreuken binnen het jaar. 

Zwartrijden valt net als 'ongepast gedrag' zoals het opzettelijk vuil maken van de voertuigen onder type 1. Word je de eerste keer betrapt, dan betaal je 107 euro. Bij een tweede overtreding binnen de twaalf maanden loopt het bedrag al op naar 294 euro en bij een derde overtreding ben je maar liefst 400 euro kwijt.

Inbreuken van type 2 zijn zwaarder en vallen onder de noemer "fraude en gevaarlijk gedrag", zoals het vervalsen van een vervoerbewijs of het opzettelijk vertragen van een voertuig. Hierbij betaal je de eerste keer 250 euro, de tweede keer 400 euro en de derde keer 500 euro.

Onder type 3 val je wanneer je je abonnement vergeten bent of je je MOBIB-kaart bent vergeten te registreren in de bus of tram. Je betaalt dan geen boete, maar je krijgt wel een pv. Bij een tweede overtreding moet je wel een boete van 20 euro betalen, bij de derde overtreding 50 euro.

Controleurs van De Lijn zijn in bepaalde gevallen ook bevoegd om een verkeersovertreding vast te stellen en te beboeten, wanneer je bijvoorbeeld op de busstrook rijdt waar dat niet mag of parkeert op een bushalte. Ook dan krijg je een pv en betaal je 107 euro boete.

Als je vindt dat je onterecht beboet bent, dan kan je in beroep gaan via een schriftelijke procedure. Dat moet binnen de 30 dagen na ontvangst van het pv gebeuren, waarna De Lijn drie maanden de tijd heeft om een beslissing te nemen. Als de boete bevestigd wordt, krijg je daarvan bericht. Betaal je dan nog niet, dan geeft De Lijn het dossier in handen van een gerechtsdeurwaarder, die beslag zal komen leggen op het boetegeld.

Tot slot: ook zonder geld mag je in principe een bus of tram nemen. Je moet dan wel aan de chauffeur om de procedure 'reiziger zonder geld' vragen, waarna je een overschrijvingsformulier mee krijgt. Daarmee moet je binnen de twee weken de ritprijs plus een administratiekost betalen. 

Als je geen ticket hebt op de trein, dan zal de treinbegeleider je voorstellen een ticket aan 'boordtarief' te kopen. Dan betaal je sowieso 7 euro meer dan de prijs van het basisticket. Je hoeft de treinbegeleider er niet op voorhand van te verwittigen dat je geen ticket hebt. 

Enkel wanneer bijvoorbeeld de verkoopautomaten in panne zijn, hoef je geen extra toeslag te betalen. "Het verkoopsysteem van de treinbegeleider herkent deze gevallen automatisch via regelmatige synchronisatie", zegt de NMBS. "Indien het supplement toch werd doorgerekend (want een tijdelijke panne wordt niet herkend door verkoopsysteem van de treinbegeleider) kun je je altijd richten tot de klantendienst."

Wil je het boordtarief om welke reden dan ook niet kopen, dan is  de treinbegeleider verplicht een 'vaststelling van onregelmatigheid' op te stellen met een kost van 75 euro. Ook wanneer je bijvoorbeeld heb abonnement van iemand anders probeert te gebruiken en betrapt wordt, krijg je zo'n vaststelling. Betaal je niet binnen de twee weken, dan wordt de boete verhoogd naar 225 euro.

Wanneer je een zware onregelmatigheid begaat, zoals het vervalsen van een vervoersbewijs, dan bedraagt de boete 225 euro.

Ook voor 'inbreuken' hanteert de NMBS boetetarieven. Een lichte inbreuk, zoals verschillende zitplaatsen innemen of je voeten op de zetels leggen, kost je in principe 25 euro. Een zware inbreuk, zoals graffiti aanbrengen of aan de noodrem trekken, kost je 50 euro.

Als je je abonnement vergeten bent, moet je de prijs van het biljet plus 7 euro betalen. Je moet dan binnen de twee weken naar eender welk stationsloket gaan met het gekocht biljet en je abonnement. In dat geval betaalt de NMBS het volledige bedrag terug.

De NMBS werkt ondertussen aan een nieuw systeem van administratieve boetes die zullen variëren van 50 tot 300 euro.