De Croo: “We leven vandaag in een ander Europa. Ook wij zullen de gevolgen van deze oorlog voelen”

Lees alles over de oorlog tussen Rusland en Oekraïne in dit dossier.

Het kernkabinet van de federale regering zat vanmorgen samen met de top van de Belgische Defensie over de situatie in Oekraïne, dat geconfronteerd wordt met een Russische militaire invasie. “We leven vandaag in een ander Europa”, zei premier Alexander De Croo tijdens de daarop volgende persconferentie ‘s middags. “Wat er nu gebeurt is een omslag in de Europese realiteit die ook onze toekomst en ons beleid steeds meer zal bepalen op het gebied van veiligheid, defensie, economie, energie, enzovoort.”

De Croo benadrukte dat de oorlog wel voor een zelden geziene eenheid in Europa heeft gezorgd. “Europa heeft zich getoond als snel en als zeer eensgezind. Ik heb zelden zo’n eenheid en eensgezindheid ervaren als tijdens de inschatting van deze situatie en hoe we erop moeten reageren. Alle 27 landen staan schouder aan schouder.”

Europa en ook de NAVO “staan sterker dan ooit”, aldus De Croo. “Hoe de komende weken zich zullen ontwikkelen, weten we niet”, vervolgde hij. “Wat wel duidelijk is, is dat we veel partners hebben. Die collectieve reactie is de beste garantie die wij hebben ten opzichte van onze veiligheid.”

Toch zullen we de gevolgen van de Russische invasie van Oekraïne, met onder meer ongeziene Europese sancties en mogelijk harde Russische tegensancties, ook bij ons voelen.

“Daar moeten we duidelijk en eerlijk over zijn. Dit leidt tot een situatie van instabiliteit”, zei De Croo. “Wij zullen hiermee kunnen omgaan, we zullen dit te boven komen. Maar enkel als er voldoende solidariteit is, in Europa en in eigen land.” De premier drong er bij de Europese Unie “zeer sterk” op aan een pakket van maatregelen uit te werken om de economische impact te dempen. Hij zoomde ook in op de solidariteit die er moet zijn voor de vele mensen die op de vlucht zijn geslagen uit Oekraïne. 

BEKIJK OOK: Premier De Croo: “Er zijn geen concrete dreigingen naar ons land”

Een snelle toetreding van het land tot de EU acht de premier overigens niet realistisch. “Oekraïne maakt deel uit van de Europese familie, net zoals een aantal andere landen die geen lid zijn van de Unie”, zei hij. “Ik denk dat we zeker rekening moeten houden met de nieuwe geopolitieke context. We moeten de uitgestoken hand van Oekraïne aannemen.” 

De Croo ziet dat evenwel niet in de vorm van een snel lidmaatschap, maar wel als een soort fors doorgedreven samenwerking, oftewel “een andere, aangepaste vorm van partnerschap”. “Lidmaatschap is een proces van vele jaren met veel eisen en hervormingen, en dat is volgens mij een veel te traag proces om die uitgestoken hand nu aan te nemen”, besloot hij.

Buitenlandse Zaken heeft intussen weet van zeker 276 Belgen en nauwe familieleden die zich in Oekraïne bevinden, liet minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) verstaan op de persconferentie. Evacuatie naar België is niet mogelijk, maar Buitenlandse Zaken raadt landgenoten wel aan om het land te verlaten indien de omstandigheden dat toelaten.

In totaal is ons land in Oekraïne verantwoordelijk voor zeker 294 mensen. Het gaat om 232 Belgen, 44 nauwe familieleden en 18 Luxemburgers. Het is wel mogelijk dat er zich nog landgenoten in Oekraïne bevinden van wie Buitenlandse Zaken niet op de hoogte is, gaf Wilmès aan. Buitenlandse Zaken is hoe dan ook “heel bezorgd” om landgenoten in Oekraïne, zei de MR-vicepremier. “Onze prioriteit is en blijft om de consulaire bijstand te garanderen.” Er zijn ook ploegen aanwezig aan de grenzen tussen Oekraïne en Polen, Moldavië, Hongarije en Roemenië, zei ze. 

Er bevinden zich ook nog eens iets meer dan 900 Belgen in Rusland. Ook zij worden aangeraden het land te verlaten. Wie er vast verblijft wordt aangeraden om te bekijken of het mogelijk is om al dan niet tijdelijk naar België terug te keren. Het Europese luchtruim is gesloten voor vliegtuigen uit Rusland, maar Rusland verlaten kan wel via derde landen, zei Wilmès. 

Ze riep alle landgenoten in Oekraïne en ook in Rusland nog op om goed en regelmatig de reisadviezen op de website van Buitenlandse Zaken te checken. “Het is ook heel belangrijk dat mensen zich melden bij onze diensten, zoals bij Travellers Online”, beklemtoonde ze.

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) riep op tot solidariteit rond de vele vluchtelingen uit Oekraïne. “Daar waar oorlog is, daar vluchten mensen”, zei Mahdi. “Intussen zijn al meer dan 500.000 mensen uit Oekraïne naar het buitenland gevlucht. Het is ook aan ons hier in België om het nodige in het werk te stellen binnen de Europese familie om onze solidariteit duidelijk te maken.” 

Polen en andere Oost-Europese landen die grenzen aan Oekraïne maken er volgens Mahdi een erezaak van om zo veel mogelijk Oekraïners op te vangen en melden voorlopig geen problemen. “Maar als de mensen blijven vluchten, kunnen ze dat niet langer alleen”, zei de staatssecretaris. Volgens de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR kan het aantal Oekraïense vluchtelingen oplopen tot 4 miljoen. 

Afgelopen maandag meldden een negentigtal mensen met de Oekraïense nationaliteit zich aan bij het Klein Kasteeltje in Brussel, het aanmeldcentrum van Fedasil. Dat is een uitzonderlijk hoog aantal: in heel 2021 dienden maar 118 Oekraïners een verzoek in om internationale bescherming in ons land. Het gaat wel grotendeels om Oekraïners die zich al in België bevonden. Hoe dan ook bereidt ons land zich nu voor op de komst van nog veel meer oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne, zei Mahdi.

BEKIJK OOK: Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Mahdi : “Aantal Oekraïense asielzoekers neemt toe”

De Europese Raad buigt zich later deze week over een voorstel om de richtlijn ‘Tijdelijke Bescherming’ te activeren voor vluchtelingen uit Oekraïne. Dat houdt in dat ze een verblijfsrecht krijgen voor een jaar, twee keer verlengbaar met zes maanden. Voor de opvang van de Oekraïners voorziet Mahdi een apart aanmeldcentrum in het Jules Bordetinstituut in Brussel, een voormalig ziekenhuis. De Oekraïense vluchtelingen zouden daar 1 tot 3 dagen verblijven, waarna ze kunnen doorstromen naar lokale opvang in de gemeenten. 

Op een halve dag tijd hebben reeds 100 gemeenten zich daarvoor aangemeld, zei Mahdi nog. Burgers kunnen hun steentje bijdragen: wie dat wil, kan zich bij zijn of haar eigen gemeente aanbieden om Oekraïense vluchtelingen thuis op te vangen. De staatssecretaris lanceerde maandag in dat verband al een campagne onder de noemer #PlekVrij.

Extra wapenleveringen van ons land aan Oekraïne werden op de persconferentie niet aangekondigd. Dat werd ook niet verwacht. “Die afspraken zijn reeds gemaakt”, klonk het dinsdagochtend al. Het kernkabinet besliste de afgelopen dagen om concreet 5.000 automatische geweren en 200 antitankwapens te leveren aan Oekraïne. Daarnaast stuurt ons land 300 militairen naar Roemenië in het kader van de snelle reactiemacht van de NAVO. Op humanitair vlak stelt België 120 hospitaalbedden ter beschikking van Oekraïne, waarvan 30 bedden voor intensieve zorg. 

“De wapenleveringen zijn momenteel bezig en hebben al voor een deel plaatsgevonden”, zei minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) op de persconferentie. De 300 Belgische militairen uit Marche-en-Famenne die naar Roemenië gaan, zijn er “om defensieve en ontradende redenen”, benadrukte ze, en gaan er deel uitmaken van een Franse battle group. De minister bedankte Defensie en het militair personeel om gevolg te geven aan de oproep. “België is in omvang misschien een bescheiden NAVO-partner, maar we zijn wel zeer betrouwbaar.” Het militair hospitaal in Neder-Over-Heembeek heeft inmiddels “het nodige personeel en de nodige middelen geactiveerd”, klonk het nog.

Dedonder vreest voor nog extra wapengekletter en slachtoffers, zei ze. Rusland heeft een aantal elementen, zoals de mate aan verzet maar ook de logistieke noden, aanvankelijk onderschat, aldus de minister. Maar het land heeft nog materiaal en troepen in reserve. “We kunnen vrezen voor verdere escalatie en slachtoffers, en wat nu gebeurt gaat in die richting.”

Minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir (Vooruit) heeft eerder 3 miljoen euro vrijgemaakt voor extra humanitaire hulp aan Oekraïne, stipte De Croo tot slot nog eens aan. Hij voegde toe dat minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) en de FOD Volksgezondheid daarbovenop ook nog voor 3,4 miljoen euro aan medicijnen naar Oekraïne sturen.

BEKIJK OOK: Minister van Defensie Ludivine Dedonder: “We blijven waakzaam”