De ministerraad keurde vandaag het wettelijk kader goed voor dat CRM-mechanisme, oftewel het capaciteitsvergoedingsmechanisme: het steunsysteem voor investeerders in extra productiecapaciteit. Die steun zal worden toegekend via een veiling. De regering heeft het volume vastgelegd voor de veiling in oktober. Het gaat om steun voor de bouw van productie die tot vier jaar nodig heeft om gebouwd te worden, bijvoorbeeld gascentrales. Maar ook andere technologie komt in aanmerking.

In oktober wordt steun toegekend voor 2,3 GW aan nieuwe capaciteit. Daarbij wordt het aantal nieuwe gascentrales beperkt tot een minimum. Concreet zullen twee tot maximum drie gascentrales worden gebouwd, elk goed voor zowat 800 MW of de capaciteit van een middelgrote kerncentrale. Wie het laagste biedt op de veiling, kan dan gaan bouwen als de nodige vergunningen binnen zijn.

Het CRM-mechanisme, aldus minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen), moet toelaten om de omslag naar hernieuwbare energie “te versnellen” en om de nodige “flexibiliteit in ons netwerk te krijgen”. Daarbij is flexibele gascapaciteit nodig, maar de regering wil ook investeringen in andere technologieën - zoals opslag, batterijen, vraagbeheer of interconnectie - stimuleren.

Er komt dan ook een tweede veilingmoment, in 2024. Een belangrijk volume (1,4 GW) wordt daarbij gereserveerd voor dergelijke innovatieve systemen.

De eerste veiling staat in oktober gepland. Producenten kunnen hun dossiers voorbereiden en indienen. Europa moet wel nog definitief het licht op groen zetten voor het steunmechanisme, maar uit een ontmoeting vorige week tussen Van der Straeten met Europees commissaris Margrethe Vestager bleek al dat er geen onoverkomelijke obstakels zijn.

In 2025 sluiten zeker vijf van de zeven Belgische kernreactoren. Die moeten sowieso sluiten, wegens te oud en te kostelijk om de veiligheid te garanderen. Of de twee resterende reactoren sluiten, zal later dit jaar worden beslist, afhankelijk van de bevoorradingszekerheid. 

Centraal in het regeringsbeleid staan volgens de minister “bevoorradingszekerheid en betaalbaarheid”.

De goedkeuring van het CRM-mechanisme komt voor de milieubewegingen Greenpeace, Bond Beter Leefmilieu en Inter-Environnement Wallonie neer op een gemiste kans. Het is volgens hen onvoldoende aangetoond dat de nieuwe gascentrales nodig zijn voor het garanderen van de bevoorradingszekerheid. “Dit is een gemiste kans om radicaal in te zetten op innovatieve technologieën zoals vraagsturing en een versnelde uitbouw van hernieuwbare energie”, aldus de milieuorganisaties.

Dat er maar twee à drie nieuwe centrales bijkomen, in plaats van het dubbele waar eerder sprake van was, is een “verdienstelijke beperking van de schade”, klink het nog. De milieubewegingen wijzen vooral met een beschuldigende vinger naar de vorige regering. 

Febeg, de federatie van Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven, van haar kant vreest dat de bouw van twee of drie nieuwe gascentrales “te krap” is om de uitstap uit kernenergie te compenseren.

“Het vervangen van 6 GW aan nucleaire capaciteit door 2,3 GW aan gascentrales is krap”, reageert Febeg-baas Marc Van den Bosch. In 2024 wordt wel nog 1,4 GW extra capaciteit geveild. “Maar dan is het laat voor de bouw van grootschalige productie”. Volgens de sector was het realistischer geweest om drie à vier nieuwe gascentrales te bouwen. “We hadden gehoopt op 3 à 3,5 GW aan capaciteit”.

De stroomproducenten vrezen dan ook dat ons land zich bij krapte “wel heel erg afhankelijk van het buitenland maakt” voor zijn energiebevoorrading.

Ook uit politieke hoek komt er commentaar. “Hoeveel steun kan zo’n gascentrale maximaal krijgen en hoeveel capaciteit wordt er in totaal geveild? Daarover is alvast nog geen duidelijkheid, terwijl net daarover de beslissing van de minister moest gaan”, zegt N-VA Kamerlid Bert Wollants.

Hij wijst erop dat minister Van der Straeten “er gemakkelijkheidshalve van uitgaat dat alle bestaande capaciteit wordt aangeboden. Als dat niet gebeurt, zullen het nog een heel stuk meer gascentrales worden, kleintjes en grote”, waarschuwt Wollants. “Door de jongste kerncentrales te sluiten (goed voor 2GW) blijven we koolstofarme stroom inruilen voor gascentrales die een stuk vuiler zijn”, klinkt het nog.