Concreet zullen enkel de mensen jonger dan 56 jaar die de komende weken een vaccin van AstraZeneca zouden krijgen, er nu een van een andere producent krijgen. Zij zullen probleemloos worden omgeboekt. In de praktijk gaat het op dit moment enkel om de weinige resterende zorgverleners uit de eerstelijn die nog niet gevaccineerd zijn, en om de mensen op de reservelijsten van de politie-agenten, kleuterleidsters en werknemers uit de kinderopvang, jonger dan 56, die ingepland waren met AstraZeneca.

Ook de jongere risicopatiënten zullen geen vaccin van AstraZeneca meer krijgen. Zij worden vanaf de week van 19 april gevaccineerd, maar in aflopende leeftijdsvolgorde. Sowieso zijn dus eerst de 56- tot 65-jarigen onder hen aan de beurt, en zij krijgen wel nog gewoon het vaccin van AstraZeneca.

Voor de 65-plussers die momenteel ingeënt worden, de groep die nog minstens een maand aan de beurt is, verandert er niets. Zij blijven evenveel kans maken het AstraZeneca-vaccin te krijgen als ze tot nu toe hadden.

Volgens minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) verandert er momenteel dan ook niet veel aan de campagne. “Onze campagne is vandaag helemaal gericht op oudere mensen en mensen met bepaalde ziektes, en dat zijn ook overwegend oudere mensen”, zegt hij bij VTM Nieuws. “Onze campagne kan dus eigenlijk onverminderd doorgaan. Het heeft geen impact. Binnen vier weken gaan we kijken welke vaccins we het best bekijken voor welke leeftijdsgroep.”

Volgens Vandenbroucke was er in de praktijk zelfs al beslist om mensen beneden de 56 jaar geen uitnodiging meer te sturen voor een vaccinatie met AstraZeneca. 

Wat er na de vier weken pauze gebeurt, is op dit moment nog koffiedik kijken. Als beslist wordt het AstraZeneca-vaccin helemaal niet meer toe te dienen aan mensen jonger dan 56, zullen er zwaardere gevolgen zijn. Eens alle ouderen gevaccineerd zijn, kan het vaccin dan niet meer gebruikt worden, terwijl er wel op gerekend wordt in onze vaccinatiestrategie. In totaal kreeg ons land al 790.000 vaccins van AstraZeneca, terwijl er 7,5 miljoen besteld zijn. Miljoenen vaccins zouden dan onbruikbaar worden. “Als de opschorting na vier weken verlengd wordt, gaat zich dat vertalen in twee tot drie weken uitstel eer de vaccinatie van de volgende leeftijdsgroep zal kunnen starten”, aldus vaccinoloog Pierre Van Damme vanavond bij VTM Nieuws.

Ook is dan de vraag wat er moet gebeuren met de mensen jonger dan 56 die de voorbije weken al een eerste dosis van AstraZeneca hebben gekregen, voornamelijk zorgmedewerkers uit de eerste lijn. Zij moeten in principe twaalf weken na hun eerste prik, dat is vanaf midden mei, hun tweede prik met AstraZeneca krijgen. Sowieso zijn zij dus nog niet meteen aan de beurt, en er is nog geen uitsluitsel over het risico op zeldzame tromboses na een tweede dosis. Daarvoor wordt met argusogen gekeken naar het Verenigd Koninkrijk, waar al veel mensen volledig zijn gevaccineerd met AstraZeneca.

Over hoeveel mensen het in België concreet gaat, is niet publiek bekend. Enkel Vlaanderen maakt in zijn statistieken een onderscheid in welke type vaccins toegediend zijn, maar heeft dan weer geen specifieke cijfers voor 56-plussers. Het is enkel bekend hoeveel mensen jonger dan 65 gevaccineerd zijn met een eerste AstraZeneca-prik in Vlaanderen, en dat zijn er op dit moment 170.000. Een groot deel van hen zal dus jonger dan 56 zijn. 

Volgens Vandenbroucke is aan het Europees Geneesmiddelenagentschap EMA gevraagd “zich nog eens duidelijk te buigen wat te doen met die tweede dosis”. “Op dit ogenblik verandert er eigenlijk niets. Er worden nu ook geen mensen uitgenodigd voor een tweede dosis van AstraZeneca, dat duurt nog een hele tijd.” 

Als beslist zou worden de pauze nog te verlengen of definitief te maken, zal mogelijk de tweede prik van een andere producent gegeven worden. In principe gebeurt dat niet omdat er geen klinische studies naar zijn gevoerd, maar bijvoorbeeld Duitsland besliste vorige week om dat nu toch te doen, zegt Van Damme. Volgens Duitse experten is er geen enkel risico of nadeel om na een eerste AstraZeneca-inenting voor de tweede inenting een Pfizer- of Moderna-prik te krijgen.

De beslissing rond AstraZeneca komt er na onderzoek van het risicobeoordelingscomité (PRAC) van het EMA. Dat concludeert dat de combinatie van bloedstolsels en een laag aantal bloedplaatjes een bijwerking kan zijn van het AstraZeneca-vaccin, zij het een zeer zeldzame.

Het EMA kon nog geen specifieke risicofactoren ontdekken, maar de meeste gevallen van de zeldzame bijwerking deden zich wel voor bij vrouwen jonger dan 60. Verschillende andere Europese landen beslisten de voorbije dagen al om het AstraZeneca-vaccin voor te behouden voor 55- of 60-plussers.

Voor 56-plussers zijn de aantoonbare voordelen van het AstraZeneca-vaccin - het voorkomen van hospitalisatie en overlijden door COVID-19 - “zonder twijfel veel hoger dan de gevolgen van de zeldzame nevenwerkingen”, verklaren ook de Belgische gezondheidsministers vanavond hun beslissing in een mededeling. Onder de 56 jaar zijn de voordelen van het vaccin ook belangrijk, “maar aan deze leeftijdsgroep kunnen ook Pfizer en Moderna en binnenkort ook J&J worden toegediend”, klinkt het in de mededeling. De leveringen van die vaccins zullen vanaf mei ook toenemen, en de verhouding tussen voordelen en risico’s “lijkt voor deze jongere groep beter met deze vaccins”.