Accijnshervorming vanaf 1 april: btw op energie blijft op 6 procent en sociaal tarief wordt afgebouwd

De btw-verlaging op de energiefactuur wordt niet meer teruggedraaid. Een jaar geleden had de federale regering het btw-tarief verlaagd van 21 naar 6 procent om de energiekosten van de gezinnen te milderen. Die tijdelijke ingreep wordt nu permanent. Om die misgelopen inkomsten deels te compenseren, voert de federale regering vanaf 1 april wel een accijnshervorming in. Als de prijzen boven een bepaalde grenswaarde komen (250 euro voor elektriciteit, 100 euro voor gas), dalen de accijnzen voor het basispakket.

Het systeem moet er voor zorgen dat de fiscale lasten op de factuur stabiel blijven. Zonder het akkoord zou de btw op 1 april automatisch weer stijgen tot 21 procent: de btw-verlaging was in het parlement namelijk gestemd voor de periode tot en met eind maart.

De energiefactuur zal door de hervorming wel een beetje stijgen. Maandelijks gaat het over zo'n 20 euro.Dat is nog altijd een pak minder dan wanneer de btw weer naar 21 procent zou stijgen: volgens minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) - die de accijnshervorming uitdokterde - zullen gezinnen en alleenstaanden ongeveer 300 euro per jaar besparen. De accijnshervorming is wel onder voorbehoud. Als de prijzen weer de pan uit rijzen voor 1 april, zal de regering de accijnsverhoging uitstellen.

Daarnaast werd beslist om het uitgebreide sociaal tarief in fases af te bouwen. Op dit moment genieten zo’n 2 miljoen Belgen van dat verlaagde tarief. Voor de crisis deden al 600.000 gezinnen beroep op dat voordeeltarief, tijdens de crisis werden daar nog eens 400.000 gezinnen aan toegevoegd. Voor die originele basisgroep verandert er niets, maar het sociaal tarief van de ‘extra’ groep wordt per kwartaal geleidelijk afgebouwd. Uiteindelijk zouden die 400.000 gezinnen in het vierde kwartaal hun voordeel verliezen. Voor mensen met een sociaal tarief zal de accijnshervorming trouwens pas ingaan op 1 juli.

Tot slot komt er een verplichting voor energieleveranciers om de voorschotten aan te passen aan de dalende prijzen. Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) en staatssecretaris voor Consumentenbescherming Alexia Bertrand (Open Vld) sloten daarover een protocol af met sectorfederatie FEBEG. In dat akkoord zou er een passage komen om dat bindend te maken.

Het gaat om consumenten die in de periode van augustus tot november - toen de prijzen enorm piekten - ingetekend hebben op contracten die ze toen van de leveranciers aangeboden kregen. Zij moeten nu verplicht worden gecontacteerd en dat wordt afdwingbaar. Leveranciers die de verplichting aan hun laars lappen, kunnen een waarschuwing en zelfs een boete krijgen.

Concreet komt de regering zelfs uit op een surplus van 34 miljoen euro, het resultaat van een aantal meevallers en van bewuste ingrepen. Zo zorgen de lagere energieprijzen ervoor dat de btw-verlaging nog 893 miljoen euro kost in plaats van 1,3 miljard en dat het uitgebreid sociaal tarief de begroting 297 miljoen euro kost in het eerste kwartaal, in plaats van de voorziene 621 miljoen. Lagere prijzen aan de pomp zorgen dan weer voor een verbetering van 93 miljoen euro. Daarnaast besliste de regering maandag om dat tarief af te bouwen, waardoor de voorziene kostprijs van de maatregel voor dit jaar daalt tot 33,6 miljoen.

KIJK OOK. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) maakte enkele weken geleden zijn voorstel wereldkundig.

“Dankzij deze hervorming zullen prijsschommelingen zoals we die het afgelopen jaar gezien hebben, worden afgevlakt en zorgen we ervoor dat een basisverbruik aan energie beschermd wordt”, aldus minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V). “In de toekomst zal de overheid bij hoge prijzen steun bieden door de meeropbrengsten automatisch om te zetten in lagere accijnzen en dus lagere facturen. Zo blijven we onze gezinnen en alleenstaanden beschermen en hebben we oog voor de begroting.”

Premier Alexander De Croo (Open Vld) zei gisteren in ‘VTM Nieuws’ al dat de steunmaatregelen voor energie, zoals het sociaal tarief, in de komende weken afgebouwd zullen worden. “Door de genomen steunmaatregelen gaan we de komende weken zien dat de voorschotfacturen naar beneden zullen gaan. En als we zien dat de crisis aan het minderen is, dan is het ook logisch dat we die steunmaatregelen zullen afbouwen, zoals we dat met corona ook hebben gedaan.”

De socialisten zijn tevreden met de energiemaatregelen. “Met Vooruit verlagen we de energiefactuur van de Vlamingen. De btw-verlaging naar 6 procent is definitief”, zegt Kamerfractieleidster Melissa Depraetere.

Oppositiepartij N-VA is niet onder de indruk van het akkoord dat “de begroting zo’n 750 miljoen euro extra in het rood zal duwen en de burger zo’n 550 miljoen extra in zijn energieafrekening kosten”, zegt Kamerfractieleider Peter De Roover. “Ondanks dure beloften van de premier is deze hervorming allesbehalve budgetneutraal.”

De N-VA-fractieleider is ontstemd. Premier Alexander De Croo had zich immers sterk gemaakt dat de accijnshervorming de btw-verlaging “globaal zou compenseren”. Staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open VLD) nam zelfs ontslag omdat ze de maatregel niet als budgetneutraal in de begroting voor 2023 had gezet.

Nu blijkt de operatie de begroting toch geld te kosten, zij het minder dan wanneer de accijnzen niet zouden worden hervormd. “Het begrotingstekort zal wel degelijk hoger liggen, terwijl België nu al het grootste van de EU torst”, concludeert De Roover. Daarnaast zal het uitgebreide sociale tarief, dat geleidelijk wordt teruggeschroefd, het komende jaar nog geld kosten, stipt de N-VA-fractieleider aan.

De regering berekende zelf ook de kostprijs van de permanente btw-verlaging gekoppeld aan de accijnshervorming en komt uit op een kostprijs van 34 miljoen euro. Dat komt onder meer door de opbrengst van de accijnsverhoging, die op ruim een half miljard euro wordt geschat, de prijs van de btw-verlaging die met bijna 900 miljoen euro iets beter meevalt dan gedacht en de onderbenutting van het sociaal tarief.

Ook PDVA is niet tevreden en lanceert zelfs een campagne tegen de hervorming die volgens de extreemlinkse oppositiepartij de energiefactuur verhoogt. Volgens PVDA-Kamerlid Peter Mertens wordt de energiefactuur met “240 euro aan accijnzen” verhoogd, en dat “terwijl we nu al de duurste stroom hebben van West-Europa”.

Mertens wil handtekeningen verzamelen om de accijnsverhoging - die hij de ‘Tinnetaks’ noemt, naar minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) - tegen te houden. “Wat ze met de ene hand geeft via de btw-verlaging, neemt de regering nu met de andere terug via hogere accijnzen”, zegt Mertens. “Een vestzak-broekzakoperatie die gezinnen en alleenstaanden alleen maar verder op kosten jaagt.”

KIJK. Onze geldexpert Paul D’Hoore beantwoordt uw vragen over de accijnshervorming