Het aantal leefloners steeg in de eerste acht maanden van 2016 met 12,9 procent in Vlaanderen, tegenover 8 procent in Brussel en 8,3 procent in Wallonië. Elke maand moeten nu gemiddeld 124.748 mensen in België rondkomen met een leefloon.

Dat de stijging in Vlaanderen hoger uitvalt dan in de twee andere gewesten is volgens de onderzoekers deels het gevolg van het aantal vluchtelingen dat voor onze regio kiest. "De grootste stijging van het aantal vluchtelingen zit in Antwerpen", zegt Julien Van Geertsom, voorzitter van de POD. "Daar valt weinig aan te doen, eens erkend kan een vluchteling zich vestigen waar hij wil."

Het aantal erkende vluchtelingen nam sinds 2015 met 37,6 procent toe. Zij maken nu 11,2 procent uit van de hele populatie leefloners. "De impact van de vluchtelingen zal nog stijgen", waarschuwt de POD. "Het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen behandelt nu 1.200 dossiers per maand, met een erkenningsgraad van 50 tot 60 procent. Het is onvoorspelbaar in hoeverre zij werk zullen vinden."

De overige twee derden van de stijging moeten niet bij de immigratie worden gezocht, maar bij onze samenleving zelf. "Het gaat onder meer om de beperkingen die werden opgelegd aan het werkloosheidsstelsel", aldus Van Geertsom. "Daarnaast blijft de generatie-armoede een enorm probleem. Elk jaar groeit het aantal leefloners aan met 2 tot 3 procent omwille van overgeërfde armoede."

Het aantal jongeren met een leefloon neemt jaar na jaar toe. Liefst 32,5 procent van het aantal leefloners valt intussen in de categorie van 18 tot en met 24 jaar.

"De daling van de armoede zoals Vlaams minister Liesbeth Homans die voorstelde is niet significant", is vandaag nogmaals te horen bij de POD. "Het armoederisico in Vlaanderen is de afgelopen tien jaar niet significant veranderd", zegt Van Geertsom. Als het aantal leefloners aan dit tempo blijft stijgen, zou er wel een groter armoederisico kunnen ontstaan. "Alles hangt af van de maatregelen die de regeringen nog willen nemen. Of ze bijvoorbeeld de uitkeringen zullen optrekken tot de armoedegrens zoals in het regeerakkoord is aangegeven", besluit de voorzitter.

De nieuwe cijfers over het aantal leefloners in Vlaanderen wijzen erop dat het niet de goede kant opgaat met de armoede in Vlaanderen. Dat is vandaag te horen bij het Netwerk tegen Armoede.

Volgens het Netwerk tegen Armoede is het leefloon een goede indicator voor armoede. "Wie van een leefloon moet leven verkeert nu eenmaal in armoede, omdat het uitgekeerde bedrag onder de armoedegrens ligt. En de som je nodig hebt om menswaardig te leven ligt zelfs nog hoger dan de Europese armoededrempel", zegt coördinator Frederic Vanhauwaert.

Op het terrein is te zien dat het de verkeerde richting uitgaat met de armoede in Vlaanderen. "We zien steeds meer mensen met problemen, dat blijkt ook uit onder meer de cijfers van de voedselbanken, uit de kinderarmoedecijfers van Kind & Gezin... Het is wat onbegrijpelijk dat Vlaams minister Liesbeth Homans teruggrijpt naar cijfers uit 2014 terwijl er recentere indicatoren beschikbaar zijn", zegt Vanhauwaert.

Om het probleem ten gronde op te lossen verwacht het Netwerk tegen Armoede dat de uitkeringen tot boven de armoedegrens worden opgetrokken. "De Vlaamse regering kan via de woonbonus en de kinderbijslag steviger keuzes maken om in te zetten op armoedebestrijding."

De stijging van het aantal leefloners in Vlaanderen maakt eens te meer duidelijk dat Vlaanderen verder werk moet maken van een goed integratiebeleid, met betaalbare woningen, trajecten naar werk en inburgering. Dat zegt de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG) naar aanleiding van de cijfers van de POD Maatschappelijke Integratie.

De VVSG vraagt dat de federale regering de laagste inkomens optrekt tot de Europese armoedegrens, zoals in het regeerakkoord is voorzien. "Wie nu een leefloon heeft, is niet in staat basiskosten als huur en energie te betalen en maakt schulden om te overleven", stelt de vereniging. Die waarschuwt ook voor het doorschuiven van mensen van het ene stelsel naar het andere. Door de verstrenging van de werkloosheidsstelsels komen er immers meer mensen bij een leefloon uit, dat lager ligt dan de werkloosheidsuitkering. "Ook andere stelsels duwen mensen richting OCMW voor een opleg-leefloon, denk aan de inkomensvervangende tegemoetkoming voor personen met een handicap die zelfs onder het leefloon ligt."

De VVSG is tevreden dat de regering al maatregelen nam om de OCMW's te compenseren voor de stijging. "De lokale besturen dragen echter nog altijd een deel van de leeflonen zelf, terwijl het toch om het sluitstuk van de sociale zekerheid gaat, een solidariteit die op het federale niveau thuishoort. Een terugbetaling aan 90 procent zou dan ook op zijn plaats zijn."