Rechters kunnen voor bepaalde feiten (bv. diefstal) een werkstraf opleggen. Een werkstraf bestaat uit onbetaalde arbeid die de veroordeelde moet uitvoeren in zijn vrije tijd. Een werkstraf kan enkel uitgevoerd worden bij niet-commerciële instellingen zoals bijvoorbeeld overheidsdiensten en vzw’s, denk bijvoorbeeld aan technische diensten van lokale besturen, containerparken, natuurverenigingen, bibliotheken, ziekenhuizen,...

Sinds 2017 zit het aantal werkstraffen in stijgende lijn. In 2019 werden 4.290 werkstraffen uitgevoerd. Dat is het tweede hoogste aantal van de afgelopen 10 jaar. In 2018 werden 3.782 werkstraffen uitgevoerd, in 2017 waren dat er maar 3.663. 

Dat het aantal werkstraffen stijgt, is volgens sp.a-parlementslid Kurt De Loor geen toeval. “Er is een hoog slaagpercentage. Mensen die een werkstraf krijgen, leren verantwoordelijkheid opnemen en ook de prestatieplaatsen waar de werkstraffen uitgevoerd worden reageren overwegend positief. Onderzoek in Nederland toont bovendien aan dat de recidive onder mensen die een gevangenisstraf uitzitten, hoger ligt dan onder degenen die een werkstraf kregen.”

De Loor merkt wel op dat er weinig of geen werkstraffen worden uitgevoerd bij de Vlaamse overheid zelf. Voor 2019 ging het maar om 22 werkstraffen. In 2018 waren dat er 9 en nog een jaar eerder amper 3. “Het gaat dus in stijgende lijn, maar is nog volstrekt onvoldoende. De Vlaamse overheid moet het voorbeeld geven. Die 22 op 4.290 werkstraffen bij openbare diensten zijn simpelweg te weinig. Iedereen weet dat werkstraffen werken, maar als puntje bij paaltje komt neemt de Vlaamse overheid hier zelf geen verantwoordelijkheid op”, aldus De Loor.