Dan toch geen Nationaal Park Taxandria? “Het dossier voldoet níét aan de criteria”

Nationaal Park Taxandria ontstond enkele maanden geleden als een project waar Oud-Turnhout, Turnhout, Arendonk en Ravels samen hun schouders onder zouden zetten. Een aantal dagen voor de deadline van indiening haakten die laatste twee toch nog af omdat er te weinig rekening gehouden zou worden met onder meer de landbouwers in het gebied. De andere initiatiefnemers zetten toch door en dienden het dossier alsnog in op 15 september vorig jaar. Op 12 januari werd bekendgemaakt dat het project door een onafhankelijke jury als waardevol genoeg was beoordeeld om weerhouden te worden als een van de laatste zes kandidaten. De jury adviseerde wel “een specifiek maatwerktraject met oog op het betrekken van meer cruciale actoren in het ruimere gebied”.

Maar nu blijkt dat Taxandria helemaal geen voldoende kreeg van de jury, terwijl Omgeving Vlaanderen dat wel zo communiceerde. De Zwarte Specht, een vereniging die de belangen verdedigt van de grondeigenaars in de omgeving, liet ons daarom het juryverslag inkijken. “Ondanks het gebrek aan enig regelgevend kader en zonder enige betrokkenheid en akkoord van de lokale actoren willen sommige kost wat kost doorgaan met het parkenverhaal in de Kempen”, zegt Dirk Van Troy van De Zwarte Specht. “Maar het oordeel van de jury is duidelijk: Taxandria voldoet níét aan de criteria. Vooral het onsamenhangend karakter en de grillige afbakening in de conceptnota vormen een groot probleem. Om nog maar te zwijgen van de beperkte gebiedscoalitie.”

Want hoewel de initiatiefnemers beweren niet te raken aan landbouwgrond en private eigendom, is De Zwarte Specht ervan overtuigd dat dat onmogelijk is. “Voor een nationaal park streeft men naar een zo groot mogelijk aaneensluitend gebied, van minimaal 10.000 hectare. Voor deze eerste fase werd een kerngebied van minstens 5.000 hectare gevraagd. De indieners menen te voldoen aan dat criterium, maar hoe? Zonder toestemming van de eigenaars hebben ze ook private gronden ingekleurd als het Taxandriagebied. Als ze 5.000 hectare al niet kunnen realiseren zonder onze gronden, hoe willen ze dan ooit het dubbele bereiken? Kortom, ze kunnen niet verder zonder ons, maar ze doen het liever achter onze rug.” 

Bovendien zou 75 procent van alle grond binnen de perimeter van Nationaal Park Taxandria onder het statuut natuurreservaat vallen, met heel wat restricties op het grondgebruik tot gevolg. “Er is dus sowieso verlies voor de grondeigenaar. De politici menen dat een nationaal park de lokale economie ten goede zou komen, maar ze pakken het ons juist af. Onze gronden worden gestolen in de naam van het maatschappelijk belang”, zegt Gust Sels, voorzitter van De Zwarte Specht. “Maar we krijgen gewoonweg geen enkele inspraak. Je kan pas vanaf een grondbezit van 200 hectare deelnemen aan het proces. Alle kleine eigenaars worden dus buitenspel gezet.” 

En dat pikken de landbouwers en grondeigenaars niet meer. “De lokale actor is een heel belangrijke schakel in het prachtige mozaïeklandschap en cultuurlandschap dat de Kempen rijk is. Laat het nu net deze lokale actor zijn, die steeds wordt vergeten wanneer het om belangrijke ingrepen op het landschap gaat”, zegt Dirk. De Zwarte Specht ziet daarom meer toekomst in een landschapspark. “De labels van nationaal park en landschapspark zijn nochtans evenwaardig en worden gelijkwaardig behandeld, maar toch wil men niet afwijken van dat nationaal park. Bij een landschapspark zou er nochtans wél sprake zijn van samenwerking tussen de verschillende actoren. Daar zouden we ons wél in kunnen vinden. Geen blanco cheque natuurlijk, want er is momenteel nog geen enkel duidelijk regelgevend kader voor landschapsparken, voor nationale parken overigens ook niet.”

Er zitten dus nog veel knelpunten in het dossier. Waarom Taxandria dan toch op de shortlist verscheen, is dus nog een groot raadsel. “Wie of wat heeft ervoor gezorgd dat Taxandria, ondanks het negatief advies toch is opgenomen op de shortlist en met grote trom in de pers is verschenen als een van de kanshebbers? Is het omdat de zoon van de grote trekker en bezieler van nationaal park Taxandria op het kabinet van de minister van omgeving werkt? Is het de natuur die belangrijk is of zijn het de politieke postjes van N-VA die hier spelen? Gaat het om de 100.000 euro die aan de indiener toekomt?”, vraagt Dirk zich af.

Het vertrouwen in het project, dat al op een zeer laag pitje stond, is nu dus helemaal verdwenen. “De private grondeigenaars worden volledig buitengesloten in dit verhaal. En dat terwijl wij juist een van de redenen zijn dat de mooie natuur hier is zoals is. Al generaties lang zijn deze gronden in ons beheer. Wij zijn dus helemaal niet tegen natuur”, zegt Dirk. “We blijven erop hameren dat onze stem gehoord wordt juist omdat we er zo mee begaan zijn. Maar hoe wil men in godsnaam draagvlak - dat voor de minister van omgeving zo belangrijk is -creëren als men start met leugens en onwaarheden en geen rekening houdt met de opmerkingen, suggesties en oplossingen van de lokale actor? Daarvoor moet er vertrouwen zijn en dat is nu ver weg”, besluit hij.

Wie wil, kan het juryverslag zelf hier inkijken.