Wetenschappers UAntwerpen analyseren journaals in coronajaar 2020: “Marc Van Ranst kwam 26.136 seconden aan het woord”
AntwerpenDat de coronacrisis in 2020 de nieuwsagenda domineerde, hoeft geen betoog meer. Waarschijnlijk moeten we zelfs teruggaan tot WOII voor een vergelijkbare mediastorm. Wetenschappers van de Universiteit Antwerpen onderzochten de berichtgeving in de zevenuurjournaals van Eén en VTM tussen 2003 en 2020, en stelden vast dat de coronacrisis alle normale verhoudingen in het nieuws door elkaar schudde. Nicholas Lataire, directeur van News City - waartoe ook VTM NIEUWS behoort - zegt dat de nieuwsredactie rekening houdt met bepaalde conclusies uit het onderzoek, maar nuanceert: “Wij hebben altijd onze journalistieke keuzes bepaald op basis van de informatienoden van dat moment”.
AMKLaatste update:09-04-21, 16:44
Zowel op Eén als op VTM ging een groot deel van al het nieuws over corona, in Het Journaal nog meer dan in VTM NIEUWS. Tussen januari en oktober 2020 waren er 23 dagen waarop Het Journaal van VRT alleen over corona ging: er werd die dagen geen ander nieuws gerapporteerd. Ook op VTM waren er 9 dagen waarop VTM NIEUWS volledig aan corona gewijd was. In totaal ging in deze periode 60% van alle zendtijd van de journaals naar nieuws over corona. “Dit zijn toch wel straffe resultaten”, aldus Stefaan Walgrave, politicoloog aan UAntwerpen.
Er was duidelijk nood aan informatie bij het publiek, want een piek in de berichtgeving over corona ging steevast gepaard met een piek in de kijkcijfers.
Onderzoekster Ine Kuypers
Minder criminaliteit
De berichtgeving over corona kwam natuurlijk niet uit de lucht gevallen. De onderzoekers zagen dan ook een duidelijke samenhang tussen het aandeel corona in het nieuws en het effectief aantal besmettingen en ziekenhuisopnames in de samenleving. “Toch is dat niet de enige factor die meespeelt, want toen in mei en juni de pandemische situatie verbeterde, ging de coronastorm in de berichtgeving niet liggen”, zegt onderzoekster Ine Kuypers (UAntwerpen). “Er was duidelijk nood aan informatie bij het publiek, want een piek in de berichtgeving over corona ging steevast gepaard met een piek in de kijkcijfers.”
Corona had ook een effect op diversiteit in het nieuws. “Het aandeel politiek nieuws halveerde, en ook andere thema’s die vóór 2020 prominent waren, zoals criminaliteit en milieu, betaalden het gelag. Buitenlands nieuws kreeg een kleiner deel van de koek, en ging voor een groot stuk óók over corona.”
Volgens Walgrave had deze pandemie ook een groot effect op wie aan het woord kwam in het nieuws. “De Vlaamse regering trok het laken meer naar zich toe dan de federale regering, maar de oppositiestem was helemaal zoek. Gewoonlijk is 10-15% van alle politicispreektijd voor de oppositie gereserveerd, maar in 2020 slonk dat tot minder dan 5% en voor het coronanieuws zelf was het maar 2%. De medische experten waren natuurlijk het meest aan het woord, op VTM nog meer dan op één, maar niet-medische experten waren nauwelijks te horen. De regering domineerde het nieuws als nooit tevoren, en de dominante invalshoek van het coronanieuws was medisch, terwijl de pandemie duidelijk ook psychologische, pedagogische of economische aspecten heeft: die eenzijdigheid baart ons toch wat zorgen.”
Marc Van Ranst was – letterlijk – de meest sprekende medische expert en sprak in totaal 26.136 seconden, of meer dan zeven uur. De meest sprekende politicus (Ben Weyts) kwam 8.644 seconden aan het woord en de meest sprekende niet-medische expert (Pedro De Bruyckere, pedagoog) kreeg 499 seconden spreektijd.
“Tijdens derde Covid-golf volgt nu ook derde golf van journalistiek”
Nicholas Lataire, directeur van News City, waartoe ook VTM NIEUWS behoort, reageert: “Wellicht gingen we door de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Als je teruggaat naar maart 2020, dan wisten we met zijn allen weinig tot niets over dit virus en zijn grote impact. Alle mensen - en dus alle media - waren toen op zoek naar expertise en antwoorden op hun vragen, die letterlijk bij duizenden per uur op de redacties binnen liepen. Het was toen de taak van de media om antwoorden te geven, en die voor te leggen aan de mensen met de meeste expertise hierover.”
“In de ‘eerste golf van Covid’ zou je kunnen zeggen dat er ook een ‘eerste golf van journalistiek’ was: mensen grondig informeren, zonder voor nog méér verwarring te zorgen in die moeilijke tijden. Uiteraard hebben we dat altijd gedaan met de nodige kritische, journalistieke reflexen. Tijdens de tweede golf van de Covid-crisis hebben we het beleid veel meer in vraag gesteld - we waren allemaal beter geïnformeerd toen. En nu, in de derde coronagolf, bevinden we ons ook in de derde ‘golf van de journalistiek’ waarbij we de trage vaccinatiecampagne in Europa en ons land grondig aan de kaak stellen.”
“Zoals de studie ook stelt, hebben we wel altijd oog gehad voor het grote ‘andere nieuws’. Natuurlijk, kunnen we - achteraf bezien - altijd lessen trekken. We staan open voor kritiek en kunnen altijd bijleren. Hadden we meer andere stemmen aan het woord kunnen laten? Ja. We hebben verschillende niet-medische gasten aan het woord gelaten - over de economische aspecten bijvoorbeeld - maar ook dat hadden we nog meer kunnen doen. Wat de toegedichte communicatiestrategie van de virologen betreft: wij hebben altijd onze journalistieke keuzes bepaald op basis van de informatienoden van dat moment.”
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.
