Aalsterse gynaecoloog redt levens in Congo: “Toen we thuiskwamen, wisten we: wij wilden iets doen”

“Mijn vrouw en ik bezochten Oost-Congo in 2011 als toeristen. De armoede waarin de Congolezen leven en de beperkte gezondheidszorg in de regio grepen ons meteen naar de keel. Vooral de verloskunde was schrijnend. We bezochten ziekenhuizen waar bevallingen met een olielamp werden uitgevoerd omdat er geen elektriciteit was. We zagen vrouwen hun kind baren in bedden waar het bloed van de vorige vrouw nog aankleefde. We merkten dat keizersneden bij gebrek aan draad met een mensenhaar werden gehecht. Toen we thuiskwamen, wisten we: wij wilden iets doen voor de vrouwen in Oost-Congo. En ook voor hun baby’s, want ieder kind verdient een goede start.”

“In het najaar van 2013 hielden we onze hulporganisatie boven de doopvont en gaven we een feest waarop we de naam Renaissance bekendmaakten. Die betekent letterlijk ‘wedergeboorte’, maar is ook een knipoog naar de vooruitstrevende periode in de geschiedenis. Natuurlijk hadden we in het begin last van koudwatervrees. Je mag nog met veel bravoure je project lanceren, geslaagd is het pas als het een lang leven beschoren is en als je succes kan boeken. Gelukkig durven mijn vrouw en ik risico’s nemen. Spijt kan je enkel hebben van de dingen die je niet hebt gedaan, spreken we elkaar moed in.”

“Zeker. Bij de start waren we bang dat we geen sponsors zouden vinden. Maar onmiddellijk na de lancering zijn we overal gaan vertellen in welke vreselijke omstandigheden kinderen in Oost-Congo ter wereld komen. Dat is intensief werk, maar de inspanning loont. Mensen steunen graag als ze merken dat wij hart en ziel in ons project steken en een groot stuk van onze vrije tijd eraan opofferen.”

“Een jonge vrouw die in het ziekenhuis onder mijn ogen doodbloedde. Ik kon haar niet helpen omdat ik niet het juiste materiaal en de gepaste medicijnen had. De vrouw werd enkele uren daarvoor binnengebracht. Ze bloedde hevig. ’s Morgens had ze hevige weeën gekregen. Ze moest bevallen, maar de baby daalde niet in. In het dorp waar ze woonde had een zelfverklaarde dokter haar kind via een keizersnede proberen ter wereld te brengen. Omdat hij niet over chirurgisch materiaal beschikte, had hij er niets beter op gevonden dan haar buik met een breekmes open te snijden. De machteloosheid, die ik toen voelde, was groot.”

“Wij bieden hulp op verschillende niveaus. Geregeld sturen we allerlei medisch materiaal naar verschillende ziekenhuizen in en rond Bukavu. We letten erop dat apparaten niet te gesofisticeerd zijn, want als ze kapot gaan moeten ze ter plaatse gerepareerd kunnen worden. Daarnaast trekken we zelf tot drie keer per jaar met een team van gynaecologen en vroedvrouwen naar de regio. We helpen in verschillende ziekenhuizen en geven opleidingen aan verpleegsters en artsen. Het medische onderwijs in Congo laat nog vaak te wensen over. Toen ik de faculteit Geneeskunde van Bukavu bezocht, stelde ik vast dat gynaecologen daar het vak leren in boeken die tientallen jaren oud zijn. Ik kan je verzekeren dat er ondertussen al heel wat andere inzichten zijn.”

“Wij kunnen met Renaissance geen wonderen verrichten, maar in de ziekenhuizen waarmee wij ondertussen samenwerken, zien we verbetering. We installeerden in vier ziekenhuizen zonnepanelen zodat er permanent elektriciteit is. In verloskamers plaatsten we monitoren, bevallingtafels en reanimatietafels voor baby’s. We leerden vroedvrouwen ook met die apparatuur werken. Door geregeld naar dezelfde ziekenhuizen terug te keren, leveren ze meer inspanningen om de geschonken toestellen ook beter te onderhouden. Maar we voorzien ook in kleine noden: medicijnen of nieuwe matrassen bijvoorbeeld. Maar het belangrijkste blijft toch dat we in de ziekenhuizen de verloskunde naar een hoger niveau tillen door personeel voortdurend bij te scholen.”

“Ik heb me nog niet dikwijls onveilig gevoeld. Maar het is een land met veel corruptie en die corruptie dringt door in alle segmenten van de samenleving. Er is veel geld in dat land, maar het zit bij een beperkte groep mensen. De meeste Congolezen zijn straatarm. En de laatste twee jaar is de situatie nog slechter geworden. Op dit moment is het zo erg dat mensen zelfs geen geld meer hebben om hun ziekenhuiskosten te betalen. Als ze ziek zijn, trekken ze daarom liever naar de kleine gezondheidscentra. Die centra zijn goedkoper, maar de kwaliteit van de geneeskunde is er nog slechter dan in de ziekenhuizen. Er werken geen artsen, alleen nauwelijks opgeleide verpleegkundigen. Materiaal en hygiëne zijn er niet. Maar voor de armste Congolezen zijn zelfs die centra nog te duur. Zij gaan naar kwakzalvers, medicijnmannen of gebedshuizen. Daar worden medische ingrepen gedaan zonder ook maar één notie van geneeskunde.”

“Op dit moment zijn we bezig met de bouw van een gloednieuwe kraamafdeling met verloskamer in het Mukongolaziekenhuis. De afdeling die er nu is, stelt niets voor. Ze is amper enkele vierkante meters groot. Als een vrouw bevalt, wordt ze er met twee andere vrouwen en hun baby’s in één eenpersoonsbed gelegd. Verder willen we de verloskunde in de regio van Bukavu ook structureel aanpakken. Wij willen dat zwangere vrouwen opnieuw in de ziekenhuizen gaan bevallen en niet in de kleine centra met hun slechte reputatie. Dat is geen simpele klus, want die centra verzetten zich daar tegen. Er moeten daarom regelingen komen op hoger niveau. Ik heb daarover al gesprekken gevoerd met de gouverneur en de minister van Volksgezondheid van Bukavu.”

“Mijn vrouw en ik zijn met z’n tweeën aan het project begonnen, maar snel sloten andere gynaecologen, vroedvrouwen en vrijwilligers zich aan. We zijn ondertussen een sterk en volwaardig team. Ik heb ook nog mijn werk als gynaecoloog in Aalst en het is soms nodig om taken uit handen te geven. We willen met Renaissance ook blijven groeien. Er zijn afspraken om binnenkort samen te werken met verschillende universitaire centra in België, zowel in Vlaanderen als in Wallonië. Zo kunnen we nog meer vrijwilligers bereiken, meer fondsen werven en meer realiseren voor de moeders in Oost-Congo.”